DNS Nedir?
DNS , İnternet ağını oluşturan her birim sadece kendine ait bir IP adresine sahiptir. Bu IP adresleri kullanıcıların kullanımı için www.site_ismi.com gibi kolay hatırlanır adreslere karşılık düşürülür. DNS sunucuları, internet adreslerinin IP adresi karşılığını kayıtlı tutmaktadır.
Katılımcı kuruluşların her birine atanmış alan adları çeşitli bilgileri ilişkilendirir. En belirgin olarak, insanlar tarafından kolayca ezberlenebilen alan adlarını, dünya çapında bilgisayar servisleri ve cihazlar için gerekli sayısal IP adreslerine çevirir (dönüştürür). DNS, çoğu internet servisinin işlevselliği için temel bir bileşendir, çünkü İnternetin temel yönetici servisidir.
1970’lerde ArpaNet günümüz ağları ile karşılaştırılamayacak kadar küçük durumdaydı ve yalnızca birkaç yüz ile ifade edilebilen sisteme hizmet veriyordu. Bu tarihlerde isimlendirme için tek noktada tutulan bir dosyanın bulunması ve diğer tüm sistemlerin bu dosyayı belli aralıklarla kendi taraflarında güncellemesi isimlendirme sorununu çözmüştür.
Adres-isim tanımlamalarını içeren HOSTS.TXT dosyası SRI tarafından SRI-NIC (Stanford Research Institute – Network Information Center) adında bir bilgisayar üzerinde tutulmaktaydı. Bu dosya her adrese bir isim karşılık gelecek şekilde düzenlenmiştir. Arpanet üzerindeki yeni isim tanımlamaları ve değişiklikleri SRI’ya gönderilen e-postalar aracılığı ile yapılıyor ve HOSTS.TXT’in kopyası File Transfer Protocol ile alınıyordu.
Arpanet üzerinde TCP/IP kullanımına paralel olarak ortaya çıkan bağlantı patlaması, isim çözümü için birçok sunucuda ve her bilgisayara özgün bir isim atanmasında problemler yaşanmaktaydı. Ayrıca yalnızca isim çözümlenmesi için oldukça yüksek miktarda bant genişliği harcanmaktaydı. Buna rağmen kullanılan isim veritabanlarının uyumlu olması her zaman sağlanamamaktaydı.
Bu durumun ortaya çıkmasından sonra Arpanet daha ölçeklenebilir bir isim çözümleme yapısı için araştırmalara başladı. Paul Mockapetris bu işle görevlendirildi. Mockapetris 1984 yılında Domain Name System (DNS)’i tanımlayan RFC 882 ve RFC 883’ü yayınladı. Bunlar daha sonra hâlen geçerli olan RFC 1034 ve RFC 1035 tarafından güncellendiler.
| Terim | Tanım | Örnek/Fonksiyon |
|---|---|---|
| DNS | Domain Name System ya da Alan İsimlendirme Sistemi anlamına gelir. | Bir internet sitesinin IP adresini belirlemek için kullanılır. |
| IP Adresi | İnternet Protokolü Adresi anlamına gelir. Her bir bilgisayara ayrı ve özgün bir IP adresi verilir. | Bilgisayar ağlarında cihazları tanımlamak için kullanılır. |
| DNS Sunucusu | DNS sistemi içerisinde bulunan ve bilgi barındıran sunucular. | Bir isime karşılık gelen IP adresini barındırır ve sorgulama esnasında yanıtlar. |
| Alan Adı | Bir web sitesinin internet üzerindeki adıdır. | Ülkeye ve site türüne göre belirli uzantılarla sonlanır (Örn: .tr, .com). |
| Root İsim Sunucusu | DNS isim sunucusu hiyerarşisinin en üst seviyesinde bulunan sunucu. | Bir çözücünün isteği böyle bir sunucuya devredilir ve isteğe yanıt verilir. |
| TLD İsim Sunucusu | Üst seviye alan adları için kullanılan sunucu. | Alan adlarının bitirildiği (.com gibi) üst seviye adlar için kullanılır. |
| Yetkili Ad Sunucusu | Sorgunun tamamlanması için son aşama sunucusu. | Tüm alan adı bilgilerine sahip olduğu için doğru IP adresini sağlar. |
| BIND | Yaygın olarak kullanılan bir sunucu yazılımı. | Düşük miktarda kaynak tüketir ve bu nedenle eski sunucularda bile sorunsuz çalışabilir. |
| DNS Ayarları | İnternet bağlantısını sağlayan DNS sunucularının adreslerini içerir. | Sansürlenen alanları aşmak için kullanıcılar tarafından değiştirilir. |
| Microsoft DNS Servisi | Microsoft tarafından geliştirilmiş ve yaygın olarak kullanılan bir DNS servisi. | İşletim sistemleri tarafından kullanılır ve DNS sunucuları için sağlam bir çözüm sunar. |
DNS Nasıl Çalışır?
DNS, sunucu ve çözümleyici isimli faktörler arasında çalışır. Burada sunucular, IP adresi bilgilerini korurlar. Çözümleyiciler ise DNS isterler. DNS veri tabanına manuel bir şekilde kayıtlar girilir. Bunlar ilk ülkelere sonra diğer alt bölümlere ayrılırlar. Türkiye için bu “tr” ve Birleşik Krallık için “uk” gibi. Daha sonra bunlar top level domainlere ayrılırlar. Örneğin; “.com” ticari kuruluşlar için, “.gov” hükumet kuruluşları için, “.edu” eğitim kurumları için alt bölümlerdir. ABD hariç bütün ülkelerin kendi kodu vardır ve alt alanlar o kod ile bitmektedirler. ABD bu sistemin mucidi ülke olduğu için o, ülke kodu kullanmaz. Türkiye’de bir hükumet kuruluşu “.gov.tr” şeklinde biter. Her ülke kendi ISO3166 kodu ile bitirir. Yani alan adlarının belli bir kuralı vardır, isteyen istediği alan adını alamaz.
DNS Nasıl ve Neden Değiştirilir?
Bazen mevcut olan DNS ayarlarınız ile internet üzerinde bulunan her siteye giremeyebilirsiniz. Bu gibi durumlarda da DNS değiştirmek isteyebilirsiniz. Bu değiştirme işlemini DNS kayıtlarından yapabilirsiniz fakat Android, Windows ve IOS için DNS değiştirme işlemleri birbirlerinden farklıdırlar. Bu değiştirme ile bilgisayarınızın ya da telefonunuzun DNS’ini değiştirirsiniz. DNS değiştirmenin bir diğer sebebi de hız ve güvenliği artırmaktır. Böylece daha hızlı ve güvenli bir internet bağlantısı elde edebilirsiniz. Bir başka sebep ise istenmeyen içeriklerin engellenmesidir. DNS kayıtları ile adult içerikleri engelleyebilirsiniz. Ayrıca Türkiye’de zaman zaman BTK, DNS üzerinden bazı internet sitelerine erişimi mahkeme kararı ile engellenebilir.
DNS Ayarları Nedir?
İnternet ortamında çeşitli nedenlerle bazı sitelere karşı sansür uygulamaları yapılmaktadır. Yoğun şekilde ve büyük kullanıcı sayılarına ulaşan sitelerin sansürle karşılaştığı durumlarda bu sitelere erişim için kullanıcılar tarafından farklı yöntemlere başvurulmaktadır. Bu yöntemlerden en çok kullanılanı ise DNS ayarlarını değiştirmektir. Normal durumlarda internete bağlanan bir kullanıcı kullandığı internet servis sağlayıcısının otomatik olarak atadığı ayarları kullanmaktadır. Bu ayarların kullanıldığı bölgede internet sitelerine sansür uygulandığında o bölgeye ait olan DNS ayarlarının değiştirilmesi gerekir. Böylece, yeni ayarlar ile engellenen sitenin IP adresine farklı bölgeye ait bir isim sunucusu üzerinden erişim sağlanır.
DNS ayarlarının değiştirilmesinin sansür uygulanan internet sitelerine erişim sağlayabilmek dışında pek çok farklı nedeni olabilir. Sunucu tabanlı engelleri aşarak arzu edilen internet sitesine ulaşılması, ayarları daha hızlı bir isim sunucusunu kullanacak şekilde değiştirerek internet bağlantı hızının arttırılması, erişim sırasında kullanılan verilerin gizliliğini sağlamak için erişilen internet sitesinin dahil olmadığı bir DNS yapısının kullanılabilmesi, internette genel olarak bir gizlilik elde edebilmek için şifreli alan isimlendirme sistemi kullanılması gibi nedenlerle ayarlar değiştirilebilir.
Windows 11 işletim sisteminde bu ayarları değiştirebilmek için izlenmesi gereken adımlar aşağıdaki gibidir.
- Windows Aratma ” Ağ durumunu ve Görevlerini Görüntüle” yazalım
- Arama sonucunda çıkan ” Ağ durumunu ve Görevlerini Görüntüle” sonucuna tıklayalım.
- Ethernet’e (yada wifi ile bağlanıyorsanız ona) tıklayalım.
- Gelen pencereden Özelliklere tıklayalım.
- Gelen pencereden ” İnternet Protokolü Sürüm 4 (TCP/IOv4) ” yazısına tıklayalım.
- Açılan pencerede ” Aşağıdaki DNS sunucu adreslerini kullan” seçeneğine tıkladıktan sonra istediğiniz DNS adreslerini girebilirsiniz.
Bu altı adımda DNS ayarlarınızı değiştirerek daha hızlı bir internet bağlantısı sağlayabilir, erişim engeli bulunan sitelere ulaşabilirsiniz. Google, Verizon, SmartViper, Norton, Uydu Net, OpenNic Project gibi alan adı sistemine sahip olan sunucuların ayarlarını kullanabilirsiniz.
